مرودشت مهد تمدن کهن ایران زمین

مرودشت مهد تمدن كهن پارس، مظهرآباداني و شكوه فارس

مرودشت يادگار فرهنگ و هنر باستان، سرزمين باشكوه بهاران

تاریخچه شکل گیری شهر مرودشت:

همزمان با آغاز به­ کار احداث کارخانه قند در سال 1312، نطفه­ ی آغازین شهر امروزی مرودشت منعقد و صدای سوت افتتاح کارخانه در سال 1314 بسان گریه نوزاد در بدو تولد، تولد شهر مرودشت را نوید داد. تا سال 1329 فقط کارکنان کارخانه قند در منازل سازمانی و تعدادی از فروشندگان تجهیزات موردنیاز کشاورزی سکونت داشتند که خیابان منتهی به روستای عمرو آباد در فاصله 5/1 کیلومتری غرب کارخانه احداث گردید و به خیابان عمرو آباد شهرت گرفت. شهرداری خودگردان در سال 1332 توسط انجمن شهر تأسیس و با رشد سریع چند خیابان کوچک اطراف، شهرداری رسمی در سال 1352 با هدف رسیدگی به وضعیت تخت جمشید تا پل خان جهت برگزاری جشن­های 2500 ساله شاهی استقرار و بخشدار زرقان به­عنوان اولین شهردار رسمی مرودشت شروع به­ کار نمود. هجوم کشاورزان مهاجر و همچنین سکونت سریع عشایر در آن سال­ها، رشد مرودشت را سرعتی دوصد چندان بخشید و در چشم برهم زدنی وسعت گرفت. احداث سد درودزن در فاصله 45 کیلومتری جنوب غرب و کارخانه پتروشیمی در فاصله 5 کیلومتری جنوب غرب کارخانه (مرودشت) و همچنین آثار میراث جهانی تخت جمشید، همه و همه باعث شد تا بسیاری از مردم که از نبود امکانات رفاهی آن زمان در رنج بودند، در این شهر نوپا منزل گزینند. وسعت قابل توجه و پتانسیل­های بالقوه و بالفعل منحصر به­ فرد منطقه، باعث شد تا در سال 1357 و همزمان با پیروزی انقلاب اسلامی، شهر مرودشت به­ عنوان شهرستان مستقل جای خود را در تقسیمات کشوری تثبیت نماید.

مرودشت از شهرهاي شمالي استان فارس، با ارتفاع 1620 كيلومتر از سطح دريا و مساحت 4649 كيلومتر مربع، جمعيتي حدود 400 هزار نفر را داراست. اين سرزمين به لحاظ موقعيت جغرافيايي ممتاز و آب و هواي معتدل و برخورداري از آب فراوان و خاك مناسب از ديرباز مورد توجه بوده و به دليل ويژگي­هاي طبيعي و سوق الجيشي، به سرعت گسترش يافته و اكنون دومين شهر استان فارس محسوب و با توجه به موقعيت تجاري ايده­آل و شرايط زندگي مناسب درحال رشد روز افزون است.

شهرستان مرودشت شامل 4 بخش كامفيروز با مساحت 994 كيلومتر مربع و 36 هزار نفر جمعيت، بخش سيدان با مساحت 821 كيلومتر مربع و 30 هزار نفر جمعيت، بخش درودزن با مساحت 1025 كيلومتر مربع با وجود تأسيسات عظيم سد درودزن با آب و هوايي معتدل و زمين­هاي حاصل­خيز و بخش مركزي مي باشد.

پیشینه تاریخی مرودشت:

پیشینه تاریخی این دیار به هزاره پنجم قبل از میلاد مسیح می رسد. تحقیقات نشان می دهد که این منطقه از ماقبل تاریخ تاکنون مسکونی بوده است. دشت وسیع مرودشت عمری به طول عمر تاریخ شناخته شده ایران دارد و بارها شاهد دگرگونی و تحولات بسیاری بوده است. با تاسیس کارخانه قند مرودشت در سال 1314 هجری شمسی به تدریج بر جمعیت و آبادانی آن افزوده شده است. وجود تعدادی از بناها و آثار تاریخی ایران در شهر مرودشت، این شهر به مهد فرهنگ و تمدن ایران زمین، گنجینه اسرار تاریخی، طلایه دار بزرگترین امپراتوری جهان باستان سرزمین اهورایی ایرانیان و نگهبان عظیم میراث گذشتگان، درآمده است.

مرودشت یکی از باستانی‌ترین مناطق ‌ایران است که با پیشینه‌ی کهن خود در طول تاریخ توجه بسیاری ‌از باستان‌شناسان و دوست‌داران فرهنگ و تمدن ایرانی را به خود معطوف داشته است. مجموعه آثار به جای مانده ماقبل تاریخ و آثار اعجاب برانگیز تاریخی بیان‌گر این مطلب است که این شهرستان با اهمیتی ویژه، همواره مورد توجه بوده است. مجموعه کاخ­های تخت جمشید که شاهکار مدیریت باستانی و حاصل تلاش دستان آفرینش­گر معماران چیره دست  دوره­های باستانی ایران بوده و از شهرتی هم‌سان با دیوارعظیم چین و اهرام ثلاثه مصر برخورداراست، مهم­ترین مکان دیدنی شهرستان مرودشت را تشکیل می­دهند. عظمت منحصر به فرد این بنا، به تنهایی گویای تاریخ شکوهمند تمدن ایران است و این درحالی است که این مجموعه تنها یکی، ولی مهم‌ترین اثر از بناهای تاریخی کشور ایران و استان فارس است. شهرهای قدیمی‌ به همراه نقش­ها و کتیبه‌های باستانی و کاخ­های پادشاهان هخامنشی و چندین اثر تاریخی و قدیمی دیگر، از جمله جاذبه­های مهم شهرستان مرودشت به شمار می­آیند. مجموعه کاخ­های‌تخت‌جمشید، کاخ صدستون، کاخ داریوش، سنگ نبشته پهلوی، تخت گوهر یا تخت رستم، نقش رجب، آرامگاه اردشیر دوم و سوم، شهر قدیمی استخر (تخت طاووس)، قلعه استخر، برج زندان سلیمان، پل بند امیر و پل خان از جمله مهم‌ترین آثار تاریخی این شهرستان به شمار می روند. وجود 150 اثر گرانبهاي باستاني و تاريخي در اين شهر، به خصوص آثار برجای مانده­ی  تخت جمشيد، نقش رستم، نقش رجب و پاسارگاد كه جزء آثار ثبت شده جهاني هستند و دیگر  آثار باستانی موجود که هركدام به نوبه­ی خود منحصربه فرد هستند، باعث شده تا مرودشت گردشگاهي مناسب و زيبا براي مردم و جايگاه ويژه­ای براي جذب توريست از اقصي نقاط دنيا كه با اين آثار به خوبي آشنا هستند وخيره به عظمت و شكوه آنند، باشد.

وجه تسمیه و پیشینه تاریخی:

نام اين شهرستان احتمالاً اقتباسي از دشت­ها و مرغزارهاي سرسبز آن بوده است. همين طور كه اولين بار ابن بلخي  در فارس نامه، ‹‹مرو›› را   به­عنوان يكي از محلات شهر باستاني استخر مي­نامد كه بعداً جاي آن را بوستان تخت جمشيد گرفته است . مرو در لغت به معنی چمن است که در اصل به صورت مرغ و مرگ بوده و مرغزار صورت بسیار متداول آن است. در قدیم علفزارها را مرغزار می­گفتند و به­نظر می­رسد که مرودشت نیز مانند ارژن در آن زمان، جایی پوشیده از مرتع و چمن بوده است. کاوش­های علمی و گمانه­ زنی­هایی که در  تپه­ های مختلف جلگه مرودشت انجام گرفته، نشان می­دهد که هزاران سال پیش از آن­که داریوش کبیر، تپه سنگی را بر دامان کوه رحمت، برای احداث کاخ­های بزرگ خود انتخاب کند، اقوام متمدنی در دشت وسیع آن، می­زیسته­اند. آثار بر جای مانده از قبیل ظروف سفالی منقوش یا ساده، و اسباب و وسایل زندگی آن دوره، همه و همه مؤید این نکته­ اند. ویرانه های استخر و کاخ­های تخت جمشید، بخشی از تاریخ این شهر را به نمایش می­گذارند.

مشخصات جغرافیایی:

شهرستان مرودشت به مرکزیت شهر مرودشت با وسعت 4649 کیلومترمربع، 8/3 % کل مساحت استان فارس را به خود اختصاص داده است. این شهرستان از شمال به شهرستان­های خرم­بید و اقلید، از غرب به شهرستان سپیدان، از جنوب به شهرستان شیراز و از شرق به شهرستان­های ارسنجان و بوانات محدود می­شود .شهرستان مرودشت تقریبا در مرکز استان فارس واقع شده و مرکز این شهرستان در 52 درجه و 48 دقیقه طول جغرافیایی و 29 درجه و 52 دقیقه عرض جغرافیایی و ارتفاع 1595 متری از سطح دریا واقع شده است. خاک­های این منطقه کاملاً رسوبی و مواد تشکیل دهنده آن توسط رودخانه و متلاشی شدن سنگ­های منطقه به­وجود آمده که برای کشاورزی بسیار مناسب هستند. ناحیه شمالی از سرچشمه رود کر تا محل سد درودزن کاملاً کوهستانی و قسمت جنوبی و جنوب شرقی از سد درودزن تا دریاچه بختگان دارای دشت­های مسطح می باشد. عمده­ ترین کوه­های این منطقه، کوه سیاه با ارتفاع 3400 متر، کوه سید محمد با ارتفاع 2670 متر، کوه سارون با ارتفاع 3750 متر و کوه پالنگری با ارتفاع 4145 متر بوده و مهم­ترین رودخانه­ های این شهرستان، رودخانه سیوند و کر می­باشند. توجه به شرایط اقلیمی و جغرافیایی این منطقه در ارتفاعات کوهستانی و دشت­های کم ارتفاع پوشش گیاهی متنوع دارد و از جمله جنگل­های بلوط، درختان بنه، ارژن، زالزالک، انجیر کوهی و در دشت­ها گیاهان مرتعی کنگر، خارشتر، خارزرد و ... پرورش پیدا می­کند. جمعیت این شهر طبق سرشماری سال ۱۳۸۵، برابر با ۱۲۴۳۵۰نفر است. شهرستان مرودشت محل رفت و‌آمد ایل قشقایی است. ساکنان این شهرستان آریایی نژادند و به زبان فارسی با گویش­های محلی، شیرازی، ترکی و قشقایی صحبت می­کنند.

مناطق تفريحي و تفرجگاه­ها:

طبیعت جذاب و غنی شهرستان مرودشت به یاری منحصر بفردترین آثار تاریخی و باستانی این منطقه آمده و جلوه­ های اعجاب انگیزی از زیبایی های طبیعی را به نمایش گذاشته و این شهرستان را به لحاظ طبیعی نیز در ردیف مناطق دیدنی ایران قرار داده است. موقعیت طبیعی و چشم اندازهای درختان جنگلی و توپوگرافی ناحیه کوهستانی و رودخانه­ ای، نمایش­گر طبیعت غنی و زیبای شهرستان مرودشت هستند.

مناطق تفريحي و تفرجگاه­ هاي منحصر به فرد، جذابيت­هاي اين شهر را صدچندان كرده که  از جمله مناطق دیدنی آن، می‌توان به شكارگاه­هاي طبيعي و متنوع، بهشت گمشده، آبشار دشتک، تیر باغ، تنگ خشك، مقبره ايوب نبي و بندامير اشاره نمود. رود کُر پرآب‌ترین روخانه زیرحوضه دریاچه بختگان از جنوب مرودشت می‌گذرد. درياچه بسيار زيباي سد درودزن نیز استراحتگاهي ويژه و تحسين برانگيز براي مشتاقاني است كه از سرتاسر ايران، آسايش را در كنارش يافته­اند. به راستي شهري با اين ويژگي بي­نظير است.

کشاورزی و دامداری:

شهرستان مرودشت در منطقه مناسبي واقع شده كه از نظر كشت محصولات كشاورزي اعم از شتقي و سيفي از اهميت خوبي برخوردار است. اين منطقه كه يك منطقه صنعتي كشاورزي است، در زمينه توليدات ذرت، برنج، گوجه فرنگي و ساير محصولات ديگر نظير خيارسبز، كلم، بادمجان،‌ هويج و زيتون براي واحدهاي توليدي بسيار حائز اهميت است. واحدها و شركت هاي زيادي در منطقه مرودشت وجود دارد كه در زمينه تهيه و بسته بندي اين محصولات فعاليت دارند كه كارخانه توليد رب گوجه فرنگي يك و يك در دشت مرغاب از اين جمله است.

برنج مرغوب کامفیروز، انار سیدان، گردوی دشتک و چغندر از جمله تولیدات دیگر محصولات کشاورزی این شهرستان ‌است. مرودشت بیش از یک دهه مقام اول تولید گندم ایران را به خود اختصاص داده‌است. وجود سد مخزنی درودزن با گنجایش یک میلیارد متر مکعب، بستر مناسبی را برای توسعه کشاورزی در این شهرستان فراهم کرده است.

همچنين صنايع دستي اين شهرستان شامل قالي بافي سنتي، گپه و گليم، جاجيم، تنچه، حصيربافي، گيوه دوزي و غيره مي­باشد.

شهرستان مرودشت دارای شرایط مساعد جغرافیایی یعنی آب فراوان و زمین حاصل خیز بوده و به همین جهت از اوضاع اقتصادی خوبی برخودار است. کشاورزی دراین بخش به صورت صنعتی و دستی و روش آبیاری به شکل دیمی و آبی انجام می گیرد. اراضی وسیع کشاورزی این شهرستان به 7 ناحیه همگن و دارای خصوصیات مشابه که تحت پوشش 7 مرکز خدمات کشاورزی دهستانی و 13 تعاونی تولید روستایی ‌قرار دارند، تقسیم می شوند. در سال 1374 در این شهرستان 215 هزار تن گندم تولید و به مراکز خرید تحویل گردیده است و تولید این محصول در سال 81-1380 به میزان 304 هزار تن رسیده است و به همین دلیل مقام اول تولید و تحویل گندم در کشور به این شهرستان اختصاص دارد. مرودشت دارای 170 هزار هکتار اراضی مزروعی شامل 148 هزار هکتار اراضی آبی و 22 هزار هکتار اراضی دیم است. عمده ترین محصولات زراعی منطقه را گندم آبی، جو آبی ، شلتوک، چغندر قند، ذرت دانه ای و علوفه ای تشکیل می­دهند و انواع جالیز بالاترین سطح زیر کشت را به خود اختصاص داده است. چاه ها و کاریزهای متعدد آب کشاورزی منطقه را تامین می کنند. شهرستان مرودشت با توجه به وجود آب کافی از لحاظ باغ داری نیز در موقعیت مناسبی قرار دارد. انگور، سیب، بادام، گردو، هلو، زردآلو، انار و .. در باغ های این شهرستان تولید می شوند و مازاد آن به دیگر استانها و شهرستان ها و بعضی کشورهای حوزه خلیج فارس صادر می شود. شهرستان مرودشت با توجه به وجود مراتع و چراگاه های غنی از علوفه، استعداد فراوانی در زمینه پرورش دام و طیور دارد که این امر موجب شده تعدادی از مردم به خصوص روستاییان به کار پرورش دام و طیور مبادرت ورزند. تعداد واحدهای دام پروری این شهرستان بخش قابل توجهی از نیروی انسانی را به خود اختصاص داده است. تجارت و داد وستد به همراه دام داری و کشاورزی از ارکان اقتصادی شهرستان مرودشت به شمار می رود. از جمله صادرات مهم این شهرستان می توان قند و شکر، گندم، جو، تره بار، گوسفند و آجر را نام برد.

آب و هوا:

شهرستان مرودشت از نظر آب و هوا چهار فصل می­باشد. آب و هوای این شهرستان در نواحی کوهستانی سردسیر و در سایر نواحی معتدل است‌. متوسط بارندگی سالانه در منطقه 365 میلی­متر و درجه حرارت بین 41 درجه حداکثر و 9 درجه حداقل می باشد.

نوشتن دیدگاه